تعامل یا تقابل؟ مذاکره مستقیم دولت پزشکیان با ترامپ
در سپهر سیاست خارجی ایران، مذاکره همواره مقوله‌ای پرچالش و بحث‌برانگیز بوده است. تجربه مذاکرات گذشته، از برجام تا گفت‌وگوهای غیرمستقیم در سال‌های اخیر، نشان داده که هرگونه تعامل با آمریکا، به‌ویژه در دوره‌های خاص، با ملاحظات جدی همراه است. اکنون که دولت پزشکیان در شرایطی حساس بر سر کار آمده و ترامپ نیز بار دیگر سکان ریاست‌جمهوری آمریکا را در دست گرفته است، مسأله مذاکره مستقیم میان دو کشور، به یکی از مهمترین پرسش‌های استراتژیک تبدیل شده است: آیا این مذاکره فرصتی برای خروج از بحران‌های اقتصادی و سیاسی است یا تهدیدی برای استقلال و عزت ملی؟
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر سه اصل عزت، حکمت و مصلحت استوار است. این اصول ایجاب می‌کند که هرگونه گفت‌وگو، نه از سر ضعف، بلکه بر مبنای قدرت، تأمین منافع ملی و حفظ کرامت کشور انجام شود. تجربه نشان داده که سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه ترامپ، از خروج از برجام گرفته تا فشارهای حداکثری، بر پایه تحمیل خواسته‌های آمریکا شکل گرفته است. ازاین‌رو، هرگونه مذاکره مستقیم با وی باید با هوشمندی و در چارچوبی انجام شود که این سه اصل خدشه‌دار نشوند. مذاکره مستقیم می‌تواند بستری برای رفع برخی از موانع اقتصادی، کاهش تحریم‌ها و ایجاد فضای تنفس برای کشور باشد. در شرایطی که فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌ها بر معیشت مردم اثر گذاشته، دیپلماسی فعال و منطقی می‌تواند راهکاری برای بهبود اوضاع باشد. از سوی دیگر، مذاکره مستقیم به‌معنای پذیرش تمام خواسته‌های طرف مقابل نیست. هنر دیپلماسی آن است که ضمن تعامل، خطوط قرمز کشور حفظ شده و از فرصت‌ها برای پیشبرد منافع ملی استفاده شود.
اما در کنار فرصت‌ها، تهدیدهایی نیز وجود دارد. ترامپ نشان داده که سیاست‌های او چندان پایدار نیست و ممکن است در هر لحظه، تعهدات خود را زیر پا بگذارد. بنابراین، مذاکره‌ای که فاقد ضمانت اجرایی باشد، می‌تواند منافع ایران را به خطر بیندازد. علاوه بر این، برخی جریان‌های داخلی و منطقه‌ای نیز ممکن است از مذاکره مستقیم به‌عنوان ابزاری برای فشار بر دولت پزشکیان استفاده کنند. مذاکره مستقیم با آمریکا، اگر با رویکردی عزتمندانه، مدبرانه و در چارچوب منافع ملی باشد، می‌تواند فرصتی برای کشور ایجاد کند. اما اگر این مذاکره صرفاً به‌عنوان راهی برای کاهش فشارهای مقطعی و بدون تضمین‌های لازم انجام شود، می‌تواند زمینه‌ساز چالش‌های جدید گردد. دولت پزشکیان باید با رویکردی واقع‌بینانه، هوشمندانه و در تعامل با همه ارکان نظام، مسیر مذاکرات را به‌گونه‌ای پیش ببرد که ضمن تأمین منافع کشور، عزت و کرامت ایران اسلامی حفظ شود.
در نهایت، مذاکره یک ابزار است، نه یک هدف. آنچه اهمیت دارد، این است که نتیجه مذاکرات، در راستای تأمین منافع ملی، بهبود وضعیت اقتصادی و تقویت جایگاه ایران در منطقه و جهان باشد. تعامل از موضع قدرت، با حفظ عزت، مصلحت و کرامت، راهبردی است که می‌تواند در این مقطع حساس، کشور را از چالش‌ها عبور داده و آینده‌ای روشن‌تر را رقم بزند. در پایان، ابراز امیدواری می‌شود که با توجه به موارد فوق، دولت چهاردهم در جهت حل تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران گام‌های اساسی بردارد تا شرایط اقتصادی و معیشتی عامه مردم بهبود یابد و از تهدیدهای پوچ‌گرایانه برخی از کاسبان تحریم نهراسد. دیپلماسی هوشمندانه و عزتمندانه می‌تواند مسیر کشور را به‌سوی ثبات و پیشرفت هموار کرده و منافع ملی را در برابر زیاده‌خواهی‌ها حفظ کند.
* دکترای سیاست‌گذاری عمومی
دیدگاهتان را بنویسید