بعد از سال‌ها رکود و سکون فضای جدیدی ایجاد شده که می‌تواند ما را امیدوار کند
هشتاد و دومین مجمع سالیانه انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران با عنوان «دانشگاه، جنبش دانشجویی و کار تشکیلاتی» روز چهارشنبه در سالن ابن سینای دانشکده پزشکی برگزار شد.
به گزارش وفاق به نقل از جماران، الهه کولایی در ابتدای این مراسم طی سخنانی در این مراسم با یادی از امیرمحمد خالقی، گفت: قتل مظلومانه این جوان قلب همه ما را به درد آورد. البته قاتلان هم خودشان مقتول بودند؛ یعنی آنها هم قربانی نا به سامانی‌های اقتصادی و اجتماعی هستند که امروز در کشور ما گسترش یافته و چشم‌انداز نگران کننده‌ای پیش روی ملت ایران قرار داده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در خصوص اهمیت فعالیت نهادهای مدنی، اظهار داشت: همه ما آرزو می‌کنیم امیرمحمدها بتوانند در یک محیط امن تحصیل کنند و در همین کشور بمانند. چون روند نگران کننده دیگری که شاهدش هستیم، مهاجرت‌ها است. یکی از مباحث مهمی که در بحث امنیت اجتماعی و ثبات مورد توجه قرار می‌گیرد، مسأله «تاب‌آوری» است.
وی افزود: بر خلاف انتظارات و برنامه‌ریزی‌ها، جامعه مسیر خودش را طی می‌کند و شکاف‌ها مرتب افزایش پیدا می‌کند. «ناامنی» که دانشجویان ما در هفته اخیر اعتراضات خودشان را نسبت به آن مطرح کردند، ما را متوجه این مسأله می‌کند که کارکرد انجمن‌های اسلامی می‌تواند با آنچه که این انجمن‌ها را شکل داد.
ما در مجموعه کشورهایی قرار نداریم که اراده‌ای برای پیوستن به مسیر توسعه و پیشرفت در جهان داشته باشند
کولایی با اشاره به اینکه ظاهرا ما در مجموعه کشورهایی قرار نداریم که اراده‌ای برای پیوستن به مسیر توسعه و پیشرفت در جهان داشته باشند، تأکید کرد: در جوامعی مثل ما نهادهای مدنی قدرتمند نیستند. این نهادها می‌توانند با درک شرایط موجود به تاب‌آوری جامعه کمک کنند. به هر حال انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران همیشه در این زمینه مؤثر بوده است.
از زمان اوباما استفاده از تحریم برای به زانو در آوردن جمهوری اسلامی ایران طراحی شد
وی یادآور شد: از زمان اوباما استفاده از تحریم برای به زانو در آوردن جمهوری اسلامی ایران طراحی شد و امروز با به قدرت رسیدن دولت ترامپ تأکید دوباره بر فشار حداکثری و همزمان افراطی‌ترین دولت در اسرائیل، اگر تغییر پارادایم در کشور ما اتفاق نیفتد، به نظر می‌رسد آن طراحی هم پیش خواهد رفت. در چنین شرایطی نهادهای مدنی جایگاه ویژه‌ای پیدا می‌کنند. در کشور ما نهادهای مدنی بسیار نوپا و نابالغ هستند ولی از ظرفیت‌های موجود باید به خوبی استفاده شود.
خاستگاه خیلی از تحلیل‌ها، آروزهای ما است؛ نه واقعیت‌ها و چیزی که در جامعه می‌گذرد
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت: مطالعه و شناخت شرایط پیش روی برای کشور ما بسیار لازم است. چون خیلی مواقع تحلیل‌هایی ارائه می‌شود که خاستگاه آنها آرزوهای ما است، نه واقعیت‌ها و چیزی که در جامعه می‌گذرد. ما همچنان کشور بسیار مهمی در منطقه هستیم ولی آنچه در سه دهه بعد از فروپاشی شوروی شاهد هستیم، ایران از دسترسی به امکانات خودش محروم شده است.
هدف دشمنان افزایش فشار بر مردم ایران است
نهادهای مدنی بسیار می‌توانند کمک کنند
وی با تأکید بر اینکه هدف دشمنان افزایش فشار بر مردم ایران است، اظهار داشت: آن چیزی که برای امیرمحمد خالقی اتفاق افتاد، یک حادثه نبود؛ پیامد فشارهای اقتصادی بر جامعه و تحریم بود. یعنی یک فرآیند غیر قابل پیش‌بینی نیست. در فضای فشارهایی که به جامعه ما تحمیل خواهد شد، نهادهای مدنی بسیار می‌توانند کمک کنند.
«خروج نخبگان» یک تهدید جدی برای کشور ما است
کولایی تأکید کرد: امیدواریم یک درک واقع‌گرایانه بر اساس تجربه‌های دیگران شکل بگیرد و جریان‌هایی که با توهم مسائل منطقه را پیگیری می‌کنند، در جایگاه تأثیرگذار نباشند. اگر نسبت به رابطه با آمریکا رویکرد مناسب وجود نداشته باشد، کارکرد نهادهای مدنی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. «خروج نخبگان» یک تهدید جدی برای کشور ما است. باید باشند کسانی که جامعه را به خیر بخوانند. انجمن‌های اسلامی حتما این کارکرد را خواهند داشت.
مقصود فراستخواه نیز در این مراسم با تأکید بر اینکه زندگی در ایران در حال تحول است و یک رشد بی بازگشت پیدا کرده است، گفت: در ایران زندگی هست و اصرار به ادامه دارد؛ ولی سیستم می‌خواهد این زندگی را مستعمره کند و نمی‌گذارد جامعه راه خودش را ادامه بدهد. پشت این مسأله رانت و جریان‌های قدرت هست که می‌توانند تولید خشونت کنند؛ در نتیجه امنیت پشت دیوار خوابگاه که یکی از ابتدایی‌ترین تکالیف حکومت است، چشم‌پوشی می‌شود و به نظر می‌رسد این امر وضعیت جامعه را مشکل می‌کند.
در ایران زندگی هست
عضو هیأت علمی دانشگاه یادآور شد: زیست‌جهان ایرانی، نخبگانی و جهانی دو جنسیتی شده که یک زمانی مردانه بود؛ چند نسلی شده که هر کدام پویایی‌های خودشان را دارند؛ از محلی، جهانی شده و بعد تحرک اجتماعی پیدا کرده و زاد و ولد اجتماعی می‌کند. الآن در ایران یک نخبگان معمولی با انبوه جمعیت در حال ظهور است و این نشانه یک جامعه پویا است. در ایران زندگی هست و اتفاقا دانشگاه هم بخشی از این زیست‌جهان است. دانشگاه بخشی از طرح مدرنیته ایران است و رنسانس ایرانی دانشگاه را می خواهد؛ برای تولید عقلانیت، فکر، ایده و انسان در مقیاس ایرانی که در حال پویایی است.
«سیستم» و «زندگی» به یک وضعیت دوئل رسیده‌اند
وی افزود: از خصیصه‌های مهم این زیست‌جهان، میل به مشارکت است. چون حرف و ایده دارد و می‌خواهد خودش را به اشتراک بگذارد. میل به آزادی دارد و می‌خواهد در زندگی مؤثر و فاعل اجتماعی باشد. ولی ما با این زیست‌جهان سازگار نیستیم؛ در نتیجه دچار تروما شده است. این وضعیت خطرناک است. ما به جایی رسیده‌ایم که «سیستم» و «زندگی» به یک وضعیت دوئل رسیده‌اند. دوئل عجیبی شکل گرفته که در دنیای امروزی خطرناک است و می‌تواند فاجعه‌بار باشد.
۸۲ سال است که دانشجو می‌گوید دانشگاه کیفیت ندارد
فراستخواه یادآور شد: ۸۲ سال است که دانشجو می‌گوید دانشگاه کیفیت ندارد. هر وقت بزنگاهی در ایران بوده، این زندگی تلاش خودش را کرده و هزینه‌اش را داده است. انقلاب نمی‌کنند؛ انقلاب می‌شود. ضریب جینی سال ۵۷ به ۵۰ رسید و انقلاب شد. جنبش دانشجویی آنها بر سر عدالت ایستاد و هزینه داد. جنبش دانشجویی بخشی از هوشمندی این سرزمین است.
تنها چیزی که برای ایران مانده «سرمایه انسانی» است
ایران یک «جامعه معطل» است
وی تأکید کرد: هیچ چیز دیگری برای ایران نمانده و تنها چیزی که مانده، «سرمایه انسانی» است؛ دانشجویان هم بخش مهمی از این سرمایه انسانی هستند. این سرمایه دیگر نگاه ایدئولوژیک به ایران ندارند و نگاه عقلانی دارند؛ خشونت نمی‌خواهد، رادیکالیزم نیست و مدنی شده و اثبات کرده که می‌خواهد بماند و کار کند. ما از این سرمایه بهره‌وری نداریم و «درویش نشسته بر گنج» هستیم. ایران یک «جامعه معطل» است. یعنی چشمه‌های منابع انسانی در این سرزمین می‌جوشد، ولی معطل است و بهره‌برداری نمی‌کنیم. یک پژوهش نشان می‌دهد از ۱۳۴ کشور در شناسایی استعدادها، ما در رتبه ۱۱۶ هستیم؛ در تحرک اجتماعی دانشجویان ۱۳۰ و در توانمندسازی زنان ۱۳۲ هستیم.
متوسط عقل در جامعه ایران از متوسط عقل حکمرانی بیشتر است
عضو هیأت علمی دانشگاه با بیان اینکه متوسط عقل در جامعه ایران از متوسط عقل حکمرانی بیشتر است، تصریح کرد: عقلانیت اجتماعی بیشتر از یک دستگاه حاکمیتی است. لطفا اجازه بدهید این سرمایه بماند و یک کم گوش بدهید. ایران را هیچ وقت ساختارها به جایی نرسانده‌اند و «عاملان هوشمند» ایران را پیش برده‌اند. اما در کشورهایی که به جایی رسیده‌اند، ساختارها هم هوشمند بوده‌اند.
با آمدن اصلاحات، در جامعه ما این تفکر شکل گرفت که می‌توانیم خطاها و کمبودها را جبران کنیم
وی با بیان اینکه ما تجربه کردیم که می‌شود اشتباهات را جبران کرد، افزود: در دهه ۷۰ با آمدن اصلاحات، در جامعه ما این تفکر شکل گرفت که می‌توانیم خطاها و کمبودها را جبران کنیم و نتایجی هم گرفته شد. اما احساس اینکه پنج سال گذشته اوضاع بدتر شده، دمار از روزگار ما در می‌آورد. مهاجرت و دخانیات «راهبرد گریز» است؛ به جای این باید «راهبرد مواجهه خلاق» داشته باشیم. انجمن اسلامی و کسانی که نهادهای مدنی را تشکیل می‌دهند، مواجهه خلاق دارند.
۳۰ تا ۵۰ درصد مردم اروپا عضو فعالیت‌های داوطلبانه هستند، ولی در ایران یک درصد است
فراستخواه یادآور شد: مواجهه خلاق هم در این جامعه سخت شده است. ۳۰ تا ۵۰ درصد مردم اروپا عضو فعالیت‌های داوطلبانه هستند، ولی در ایران یک درصد است. ما با این سرمایه بزرگ اجتماعی و تمدنی، مشکل داریم. انجمن اسلامی می‌گوید می‌خواهد زندگی دانشجویی را مراقبت کند. اتفاقا خلاق‌ترین مدیران ایران کسانی هستند که در دوران دانشجویی عضو نهادهای دانشگاهی بوده‌اند.
سید محمدرضا خاتمی نیز طی سخنانی در این مراسم گفت: من ورودی سال ۵۶ این دانشکده هستم. خیلی از چیزها موقتی و یک چیزهایی ماندنی است. آن زمان مارکسیست‌ها و بچه‌های مذهبی رقابت داشتند و اساس کاری که در انجمن‌های دانشجویی صورت می‌گرفت، مبارزه و چالش بود. البته شاید خاصیت جوانی این باشد که بیشتر دنبال سر و صدا است. ما باید مقاصد و دورنماهای دانشجویان را درک کنیم تا بتوانیم با آنها زندگی کنیم.
ما آرمانگرا بودیم و با واقعیت‌های جامعه خودمان خیلی ارتباط نداشتیم
عضو پیشین انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران، افزود: ما آرمانگرا بودیم و با واقعیت‌های جامعه خودمان خیلی ارتباط نداشتیم. بر خلاف نقشی که روحانیت آن زمان در جامعه داشت و در بطن مردم بود، دانشگاه این نقش را در بطن جامعه نداشت. مطالعات ما چریکی بود و تاریخ را نمی‌خواندیم که ببینیم آنها چرا موفق بودند و چرا موفق نبودند و در حقیقت از سرگذشت گذشتگان عبرت بگیریم و استفاده کنیم.
امروز در کشورمان مشکلات، کمبودها و ناامیدی زیاد داریم
وی تأکید کرد: ما امروز در کشورمان مشکلات، کمبودها و ناامیدی زیاد داریم و گاهی اوقات چشم ما را روزنه‌های امید بسته می‌شود. ولی علی‌رغم همه فشارها، مشکلات و ناامیدی‌هایی که وجود دارد، یک سری نکاتی هست که می‌تواند مثبت تلقی شود و به ما امید بدهد. ما ممکن است نتوانیم مسائل سیاست خارجی و اقتصادی را حل کنیم اما می‌توانیم یک جامعه نمونه قابل تحملی را درون دانشگاه با تعاملات و همکاری‌های خودمان بسازیم.
فکر می‌کردیم ما مسئولیت جهانی داریم
خاتمی گفت: مسأله دومی که برای ما وجود داشت، سیاه و سفید دیدن همه مسائل بود؛ ما صفر یا صد بودیم. حتی در تقابل با نیروهای مبارز دیگر هم این مسأله برای ما وجود داشت و این نکته باعث شده بود که ما به جزمیت و دگم بودن برسیم و نخواهیم حقایق را آن گونه که باید و شاید درک کنیم. نکته دیگری که داشتیم این بود که فکر می‌کردیم ما مسئولیت جهانی داریم. یک دانشجو از یک شهر کوچک به اینجا آمده بود و به کمتر از انقلاب جهانی راضی نبود؛ در حالی که نمی‌توانستیم مسائل اطراف خودمان را هم حل کنیم. بنابراین، ما مسئولیت خاصی در حیطه محیط خودمان داریم.
وی ادامه داد: همین طور عقل کل بودن و اینکه ما همه چیز را می‌فهمیم و احتیاج به هیچ فکر دیگری نداریم. آخرین نکته این بود که فکر می‌کردیم ما سخنگوی همه ملت هستیم؛ یعنی چیزی که ما می‌گوییم، انگار همه ملت همین را می‌گویند و چیز دیگری نمی‌خواهند. اینها نکاتی بود که خواستم بگویم تا شاید تجربیات ما برای دوستان منتقل شود و روی این مسائل فکر کنند و برنامه داشته باشند؛ و محیط کار و مسئولیت‌های خودشان را بشناسند.
ما جامعه‌ای هستیم که اصلا «نهادهای مدنی» در آن کارهای نیست
نایب رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: ما جامعه‌ای هستیم که اصلا «نهادهای مدنی» در آن کارهای نیست؛ حزب، انجمن، نهادهای صنفی و نهادهای دیگری که باید وجود داشته باشد، نداریم؛ و بار همه اینها روی دوش دانشگاه افتاده؛ یعنی در بیرون اگر بخواهند فعالیت سیاسی کنند، هم به خاطر مشکلاتی که احزاب و گروه‌ها دارند و هم فشارهایی که وجود دارد، عملا نمی‌توانند کاری کنند و همه بار مبارزات سیاسی کشور و دفاع از همه اقشار روی دوش دانشگاه افتاده که دانشگاه را بسیار ضربه‌پذیر کرده و باید به فکر بیفتیم که چطور می‌توانیم در عین حال که مسئولیت‌های خودمان را انجام می‌دهیم، جلوی ضربه خوردنهای اینچنین را بگیریم؛ که این ضربه خوردن‌ها موجب ناامیدی و مشکلات دیگری می‌شود که برای ما اتفاق می‌افتد.
خیلی مهم است که در این زمان ما با عقلانیت، تفکر و دوراندیشی وارد این میدان شویم
وی افزود: یکی از کارهای مهمی که در انجمن‌های اسلامی باید صورت بگیرد «انتقال تجربه» است. به هر حال فکر می‌کنم که ما دوره جدیدی را شروع کرده‌ایم؛ بعد از سال‌ها رکود، سکون، بی حرکتی و شاید تا حد زیادی ناامیدی الآن فضای جدیدی ایجاد شده که می‌تواند ما را به تحرک بیشتر وادار و امیدوار کند؛ می‌تواند ما را به افق‌های روشن‌تر و بهتری در آینده رهنمون کند. خیلی مهم است که در این زمان ما با عقلانیت، تفکر و دوراندیشی وارد این میدان شویم. اگر بخواهیم عجله کنیم و حرکت‌هایی انجام بدهیم که حساسیت‌های زیادی را برانگیزد و جلوی همه فعالیت‌ها را بگیرند، انقطاعی که برای ما حاصل می‌شود، شاید دیگر در آینده جبران‌پذیر نباشد.
باید بتوانیم از تکنولوژی و وسایل ارتباطی به نحو مناسب و در حد اعلاء استفاده کنیم
خاتمی یادآور شد: یکی از کارهایی که زمان اصلاحات اتفاق افتاد، علی‌رغم همه گرفتاری‌هایی که بود، پایه‌گذاری نهادها و سازماندهی خاصی بود که علی‌رغم اینکه در سال‌های بعد بسیار ضربه خورد و دچار مشکل شدند، ولی نتوانستند آنها را از بین ببرند. امروز تکنولوژی و گسترش وسایل ارتباطی هم به کمک ما آمده و خودش انقلابی در روابط و مناسبات اجتماعی ایجاد کرده؛ از اینها هم باید بتوانیم به نحو مناسب و در حد اعلاء استفاده کنیم.
دیدگاهتان را بنویسید